Het Haarlemse stadhuis
- 7 september 2020
Op 12 en 13 september is het Open Monumentendag! Ook het stadhuis is dan te bezoeken. Vanwege corona is het aantal plekken beperkt. In dit artikel nemen we u vast mee langs een paar bijzondere plekken, zoals het gifkastje en een eeuwenoude walviskaak.
Over het stadhuis is veel te vertellen, want het is een van de oudste gebouwen van Haarlem. Hoewel, eigenlijk is het niet echt één gebouw. Door de eeuwen heen zijn er steeds stukken aangebouwd of aangepast. De oudste delen zijn de resten van een middeleeuws jachtslot. Later werd ook het Dominicanenklooster dat hieraan grensde bij het stadhuis getrokken.
Rechtbank en schavot
Het beeld van Vrouwe Justitia. Foto: Gemeente Haarlem
Als u voor het stadhuis staat, ziet u rechts op de gevel een beeld van Vrouwe Justitia. In dit deel van het gebouw werd vroeger rechtgesproken. Het is al in de 14e eeuw gebouwd.
Wie van een misdaad werd beschuldigd, kwam voor de schout en schepenen te staan. De straffen die werden uitgedeeld, waren heel anders dan nu. Zo kwamen steenboetes in Haarlem regelmatig voor. Je moest dan bijvoorbeeld 10.000 stenen voor de stad kopen. Wel zo praktisch, want die konden gebruikt worden voor de bouw van stadsmuren of stadstorens. Ook verbanningen of een verplichte bedevaart kwamen voor. Voor zwaardere misdaden waren er lijfstraffen of de doodstraf. Daarvoor stond vanaf de 15e eeuw een schavot voor het stadhuis.
Plan uw bezoek!
Wilt u het stadhuis bezoeken tijdens Open Monumentendag? Meld u dan van tevoren aan. Vanwege de coronamaatregelen is het aantal plekken beperkt en moet u verplicht reserveren.
Gifkastje
De deur naar de kelder. Foto: Gemeente Haarlem
Het was trouwens niet zo dat er wekelijks iemand ter dood werd gebracht. Zo heeft Wim Cerutti voor zijn uitgebreide boek over het stadhuis uitgezocht dat er in de periode 1740-1795 gemiddeld 10 strafzaken per jaar waren. En dat waren lang niet allemaal mensen die ter dood veroordeeld werden. Als er wel een terechtstelling was, werd die altijd in het openbaar voltrokken. Er kwamen veel mensen op af.
Haarlem had een eigen stadsbeul, die ook regelmatig aan andere steden werd uitgeleend. In de secretariskamer ligt in de vensterbank nog een replica van het beulszwaard. Ook is in deze kamer een kastje ingebouwd, waarin de beul zijn gif bewaarde. Als je rijk genoeg was, kon je de beul omkopen om je gif toe te dienen voor je onthoofd of opgehangen werd. In 1855 is het schavot definitief afgebroken.
Onder het stadhuis zijn nog steeds de kerkers te vinden, waar misdadigers hun veroordeling en straf afwachtten. De trap op de foto hierboven leidt naar de kelder. Bekijk op YouTube een video van hoe de kelder er tegenwoordig uitziet.
Op z’n Romeins
De bordestrap met daarboven de Latijnse spreuk. Foto: Gemeente Haarlem
De bordestrap van het stadhuis kent u vast wel. Maar weet u ook wat de tekst boven de deur betekent? Bovenaan staan de letters S.P.Q.H.. Als u wel eens in Rome bent geweest, komt deze afkorting u misschien bekend voor. Hij staat voor: Senatus Populuque Harlemensis, oftewel ‘de senaat (gemeenteraad) en het volk van Haarlem’. Daaronder staat de Latijnse tekst: Hanc sacram Themidis domum senatus sedem ne temerato civis unquam. Dit betekent ‘Dat geen enkele burger ooit deze heilige zetel van Themis (de godin van de rechtspraak), het huis van de senaat, bezoedele’.
Walviskaakbeen
De Gravenzaal met in het midden het walviskaakbeen. Foto: Gemeente Haarlem
Deze deur leidt naar de Gravenzaal, in het oudste deel van het stadhuis. Tijdens de Open Monumentendag is deze zaal ook te bezoeken. Er zijn veel bijzondere dingen te zien, waarvan één van de opvallendste de enorme ‘tand’ is die aan het plafond hangt. Het is een walviskaakbeen, dat de in Haarlem geboren zeeman Jan Huygen van Linschoten in 1595 meebracht van zijn reis naar Nova Zembla.
In die periode werd er vanuit Nederland 3 keer een expeditie opgezet om een noordelijke route naar Indië te vinden. De derde tocht is het bekendst; daarbij kwamen Willem Barentsz en zijn mannen vast te zitten op Nova Zembla en brachten ze de winter door in Het Behouden Huys.
Huygen van Linschoten ging alleen de eerste 2 expedities mee. In zijn dagboek beschrijft hij hoe ze op de tweede reis een dode walvis vonden op het eiland Waigats. Daarvan hakten ze vier of vijf kaakbenen af om die thuis als wonder te tonen. Dit kaakbeen hangt zeker al sinds 1596 in het Haarlemse stadhuis. De burgemeesters uit die tijd lieten er een gedicht over schrijven, dat op een gedenkbord in de Gravenzaal staat.
Stadhuis verkocht
Tot slot nog een bijzonder verhaal. Het stadhuis is namelijk in de 18e eeuw een keer verkocht voor 25.000 florijnen. Later kocht Haarlem het weer terug in ruil voor 5 schilderijen. Dat zat zo. In die tijd ging het slecht met de economie van Haarlem. De stad wilde daarom een nieuwe overheidsinstelling naar Haarlem halen. Nederland was vlak daarvoor ingedeeld in 8 departementen en die kregen ieder een eigen gerechtshof.
Haarlem zetten alles op alles om te zorgen dat dit gerechtshof naar de Spaarnestad kwam. Met succes. Er was alleen wel een gebouw nodig. De gemeente besloot daarom het stadhuis aan het Rijk te verkopen. Het gemeentebestuur en alle ambtenaren verhuisden naar een pand aan de Jansstraat.
‘De bruiloft van Peleus en Thetis’ van Cornelis van Haarlem is één van de vijf schilderijen die geruild werden voor het stadhuis. Het hangt nu in het Frans Hals Museum. Foto: Cornelis Cornelisz van Haarlem, De bruiloft van Peleus en Thetis, 1592/93 olieverf op doek, Frans Hals Museum, in langdurig bruikleen van Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis
Daar hebben ze zo’n vijf jaar gezeten. Door een nieuwe staatsregeling werd het nieuwe gerechtshof toen namelijk weer opgeheven. En dat betekende dat het stadhuis weer vrij kwam en dat de gemeente het terug kon kopen. Dat ging nog niet zo makkelijk, de onderhandelingen met het Rijk duurden een half jaar. Uiteindelijk lukte het in ruil voor 5 schilderijen: 3 werken van Cornelis van Haarlem, 1 van Hendrik Vroom en 1 van Jan van Scorel. Sinds 1805 is het gebouw dus weer in gebruik als stadhuis en dat is het tot de dag van vandaag.
Meer lezen of zien?
Bekijk dan ook de video waarin stadsgids Marius Bruijn op zoek gaat naar onderaards Haarlem en daarbij ook in het stadhuis uitkomt. Het boek ‘Het Stadhuis, Hart van de stad’ van Wim Cerutti geeft een uitgebreide geschiedenis van het stadhuis. Dit boek is ook de belangrijkste bron die is gebruikt voor dit artikel.
Tekst: Gemeente Haarlem
Foto’s: Gemeente Haarlem en Frans Hals Museum
– 0 –
Meer testcapaciteit regio Haarlem
- 11 september 2020
In de nieuwe teststraat kunnen zo’n 250 mensen per dag getest worden. Het uitgangspunt van GGD Kennemerland was om in de regio 800 tot 850 tests per dag te kunnen uitvoeren. De opening van de teststraat in Haarlemmermeer helpt dit doel te bereiken.
Alleen op afspraak
De teststraat Haarlemmermeer werkt alleen op afspraak. Mensen die symptomen ervaren van het coronavirus en zich willen laten testen, kunnen via het landelijk telefoonnummer 0800-1202 of via www.coronatest.nl een afspraak maken voor een test.
Teststraat voor auto of fiets
Bezoekers kunnen met de auto of fiets naar de teststraat Haarlemmermeer komen. Bezoekers die met de auto komen, blijven in hun auto als de verpleegkundige of arts de test afneemt (met een wattenstaaf wordt een uitstrijkje genomen uit de neus en keel).
Uitslag coronatest
Na het afnemen van de test is binnen 48 uur de uitslag bekend. Al kan dit door de huidige drukte ook uitlopen. Mensen met DigiD kunnen (een negatieve) uitslag online bekijken op www.coronatest.nl. In alle andere gevallen wordt er telefonisch contact opgenomen over de uitslag.
Meer informatie vindt u op www.ggdkennemerland.nl
– 0 –
GGD start Gezondheidsmeter 2020
- 10 september 2020
Een grote groep inwoners in de regio Kennemerland ontvangt op 10 september een uitnodiging om mee te doen met de Gezondheidsmeter. Ook in Haarlem vraagt de GGD bewoners om de vragenlijst in te vullen.
De GGD Gezondheidsmeter 2020 is een groot vragenlijstonderzoek van GGD Kennemerland naar de gezondheid en leefgewoonten van inwoners vanaf 18 jaar, dat één keer in de vier jaar plaatsvindt.
Meer informatie over het onderzoek is te vinden op de site van GGD Kennemerland
– 0 –
Gevolgen corona voor 6 gemeenten in kaart gebracht
- 9 september 2020
De cijfers over diverse beleidsvelden, zoals de woningmarkt, de economie, het gebruik van de noodmaatregelen voor inkomensondersteuning en de sociaal maatschappelijke gevolgen zijn gepubliceerd in de Regionale Corona Impact Monitor.
Deze monitor staat niet op zichzelf. Dit is de eerste meting van een serie van drie, waarmee de deelnemende zes gemeenten vinger aan de pols willen houden. Het college van B&W vindt het van belang dat we goed meten wat de gevolgen zijn van de maatregelen om te verspreiding van het virus tegen te gaan.
In dit rapport is de verzamelde data samengebracht, gepresenteerd en geanalyseerd door de afdeling Data, Informatie en Analyse van Haarlem en Zandvoort. Met deze inzichten kan eventueel het lopende beleid worden aangepast, mocht dat nodig zijn. De resultaten uit de monitor worden meegenomen in de plannen van de gemeenten voor 2021 en verder.
De gebruikte gegevens komen uit gemeentelijke administraties en openbare- (bijv. CBS, UWV) en betaalde bronnen (bijv. LISA, het Landelijk Informatiesysteem van Arbeidsplaatsen). In de rapportage zijn links opgenomen naar verschillende andere relevante rapportages, zoals die van de Kamer van Koophandel, de provincie Noord-Holland of de MRA-regio. De gegevens in de monitor geven de situatie van dat moment weer. Inmiddels kunnen cijfers en daarmee de analyse of toelichting (deels) minder actueel zijn.
– 0 –
Bushokjes krijgen een groen dak
- 8 september 2020
Twee bushokjes aan het Verwulft hebben sinds maandag een dak met plantjes erop. Bewoners van de omliggende huizen kijken nu dus uit op een mini-tuintje. De daken helpen onder meer de luchtkwaliteit te verbeteren en zijn goed voor de biodiversiteit.
De groene daken zijn beplant met sedum. Een vetachtig plantje dat goed tegen verschillende weersomstandigheden kan. Groene daken helpen om CO2 en fijnstof af te vangen. Ook houdt sedum regenwater vast in de bladeren. Bij hitte helpen de planten juist om de stad te verkoelen. Zo helpt een groen dak dus op meerdere manieren om de stad klimaatbestendiger te maken. Daarnaast is sedum ook goed voor bijen en insecten. Een aantrekkelijke keuze dus in een stedelijk gebied.
De groene daken aan de Gedempte Oude Gracht zijn aangelegd door JCDecaux in samenwerking met de gemeente. Haarlem is de vijfde stad waarin JCDecaux groene daken op Abri’s plaatst. Zo zet het bedrijf zich in voor duurzame oplossingen op stedelijke vraagstukken. Voorgaande steden zien al een vermindering fijnstof in de lucht.
Foto: Jurriaan Hoefsmit
– 0 –
Online training voor sociaal ondernemers
- 7 september 2020
Veel impact ondernemers kunnen ondersteuning gebruiken. De economische gevolgen van de coronacrisis zijn groot. Terwijl juist nu de rol van impact ondernemers cruciaal is en ook straks in de ‘post coronatijd’ van groot belang. Daarom is de gemeente samen met de Stadsgarage een innovatief leernetwerk gestart om impact ondernemers te ondersteunen bij vraagstukken op de korte en lange(re) termijn.
Meld je (gratis) aan
Ben jij een sociaal ondernemer die naast financieel gezond ook maatschappelijk betekenisvol wil zijn? Ben je geraakt door de coronacrisis en/of heb je behoefte aan ondersteuning bij het bereiken van klanten, het verdienmodel of het aanpassen aan de nieuwe situatie? Wil je graag input van andere impact ondernemers en experts? Geef je dan snel op, in ieder geval vóór 15 september 2020. Meer informatie op Stichting Stadsgarage.
Deelname is gratis, in ieder geval tot eind 2020.
– 0 –
Verzilver uw dak: zonnepanelen op grote daken in Haarlem
- 7 september 2020
Gemeente Haarlem, Parkmanagement Waarderpolder en de provincie Noord-Holland willen graag het opwekken van duurzame energie op daken stimuleren. Daarom helpen ze gratis en onafhankelijk met de eerste stappen naar de realisatie van een zonnestroominstallatie op uw dak. Zo kunt u een dakscan laten maken om inzicht te krijgen in het aantal panelen en het verdienmodel. Ook krijgt u hulp bij het indienen van de SDE++ subsidieaanvraag.
Geïnteresseerd? Op donderdag 24 september 2020 organiseren de gemeente Haarlem en Parkmanagement Waarderpolder een online informatiebijeenkomst met adviesbureau Over Morgen. U kunt zich vrijblijvend aanmelden via: www.overmorgen.nl/zonneenergie
Wilt u meer weten over het stappenplan of wilt u gelijk een dakscan aanvragen? Kijk dan op www.overmorgen.nl/verzilveruwdak
– 0 –
Vervangen asfalt deel Vondelweg
- 7 september 2020
Het asfalt van de Vondelweg tussen de kruisingen met de Eksterlaan en de Vergierdeweg in Haarlem-Noord wordt vervangen. BAM Infra voert deze werkzaamheden in opdracht van gemeente Haarlem uit op zaterdag 12 en zondag 13 september tussen 7.00 en 18.00 uur.
De rijbaan van de Vondelweg en de oversteekplaatsen zijn dan afgesloten tussen de kruisingen met de Eksterlaan en Vergierdeweg. De afsluiting is van zaterdag 12 september 7.00 uur tot maandag 14 september 5.00 uur. De rijbaan blijft afgesloten tot maandagochtend door het uitharden van het nieuwe asfalt. De ventweg blijft bereikbaar voor bewoners en nood- en hulpdiensten vanaf de kruising met de Vergierdeweg.
De omleiding voor autoverkeer wordt aangegeven met borden.
– 0 –
Duurzame activiteiten tijdens Shopping Night & Weekend
- 7 september 2020
Het hele weekend kom je de Groene Muggen teams tegen. Dit zijn clean teams met vrolijke, felgroene overalls, prikkers, vuilniszak én glimlach waar je niet omheen kunt. Op de (Ver)Makersmarkt kun je je maaltijd meenemen in een doggy bag. En je drankje wordt geschonken in Festivalmaatjes, de herbruikbare beker die je niet weggooit, maar inlevert bij de bar.
Groene wandeling
Ben jij benieuwd naar het groen in de stad? Bioloog, kunsthistoricus én Haarlemmer Yorick Coolen, auteur van het boek Natuurlijk Haarlem leidt je met de gelijknamige audiotour langs verschillende plekken in het centrum. Hij laat je met een andere blik naar de stadsnatuur kijken én vertelt wat je in je eigen tuin kunt doen om bij te dragen aan klimaatbestendig Haarlem.
Tips voor duurzaam verbouwen
Ben je van plan je woning te verduurzamen? Ga dan langs bij het Duurzaamheidsloket en het Duurzaam Bouwloket om te bespreken wat de mogelijkheden zijn en hoe je die het beste kunt financieren. In de voorbeeldtrailer van het Duurzaam Bouwloket op de Grote Markt kun je duurzame maatregelen bekijken.
Programma
Het programma vind je op www.haarlem.nl/degroenemug.
Shoppen kan als je meedoet
Haarlem Shopping Night & Weekend kan als iedereen zich aan de regels houdt. Houd afstand, was je handen en blijf thuis bij klachten. Dan kunnen we duurzaam blijven shoppen in Haarlem.
Haarlem doet duurzaam
Met de campagne ‘Haarlem doet duurzaam’ inspireren Haarlemse bedrijven, organisaties en initiatieven anderen om ook aan de slag te gaan op het gebied van de energietransitie, een circulaire stad of een klimaatbestendige stad. Kijk welke Haarlemmers je voor gingen!